Kunsthuis Syb

Het huis is decor geworden. Het podium voor een schouwspel waar de toeschouwer maar ook kunstenaar Matthew Lutz-Kinoy (1984) zelf, met enige verwondering naar kijken. Wie SYB tijdens zijn verblijf binnenstapt treft een huis vol (half)naakte mannen aan. Erotische foto’s, delicate tekeningen, intieme schilderijen en barokke sculpturen zijn als in een kunstsalon met elkaar gecombineerd. Ze bedekken de karakteristieke muren, en staan op de grond, de schouw en in de vensterbank. Ook vazen met tulpen zijn overal te vinden, en snelle waterverftekeningen van bloemen liggen verspreid door de ruimte. Drie grote, kleurrijke en expressionistische schilderingen zijn tenslotte als tijdelijke theatergordijnen opgehangen. Het is een vreemde, eclectische warboel en je vraagt je af wat je er van moet denken.

“Jawel; we hebben het hier over plezier!”  schreef Lutz-Kinoy vorig jaar bij zijn eindpresentatie op de Rijksakademie.De Amerikaanse kunstenaar is bovenal choreograaf, van performances in en van de ruimte. Binnen de nieuwe sociale ruimtes die hij creëert is alles in beweging. Zo danst hij energiek te midden van vloeiend gevormde sculpturen en spetterende schilderijen. Zijn meest recente performance “Donna Haraway’s Expanded Benefits Package” bijvoorbeeld, is een complex en esthetisch geheel met een activistische ondertoon. Het speelt zich af in een gelaagde combinatie van studio, gay bar, en ‘queer community center’. Er wordt gedanst en live muziek gedraaid, video’s worden geprojecteerd en sculpturen schoongewassen. Het alledaagse krijgt vorm in een uiterst vrolijk maar tevens kritisch ensemble. Misschien wel vergelijkbaar met een klassieke Griekse komedie? 

Op zondagavond, een week voor de eindpresentatie, vond in SYB binnen het decor het werk plaats waar het allemaal om ging. Een bijzondere samenkomst. Tijdens een diner lezen we, zowel mensen uit het dorp als van daarbuiten, gezamenlijk Aristophanes’ “De Wespen”, een klassieke komedie over Bdelykleon die probeert zijn vader Phylokleon – verslaafd aan het rechtspreken waarbij hij niet doorheeft dat hij slechts als slaaf voor tyran Kleon werkt – weer te laten genieten van het leven. “I will feed you well, will take you everywhere to eat and drink with me; you shall go to every feast; henceforth your life shall be nothing but pleasure”. “A Dinner Theater” is een doorlopend project van kunstenaars Max Pitegoff en Calla Henkel wier werk, net als dat van Lutz-Kinoy, vaak over (de creatie van) sociale identiteit handelt. De situatie is lachwekkend; terwijl we van een heerlijke maaltijd genieten zitten we netjes in een driehoek rond een geknielde naakte man, van brons dan. Een voor een voorlezend, houdt iedereen wat gespannen de ogen strak gericht op de tekst voor zich. Er zit weinig schwung in. Maar dan, wanneer op papier het koor begint te zingen, versmelten ook onze stemmen in de ruimte van Kunsthuis SYB.

Hoe zit het nu met dat vreemde decor? Terwijl Lutz-Kinoy de mogelijkheden voor een samenwerking in SYB onderzocht, ontdekte hij de Groningse galerie MooiMan, voor ‘homo-mannenkunst’. Nieuwsgierig nodigde hij hen uit om SYB aan te kleden. Het is een mooie ode aan het mannelijk lichaam geworden. Maar netjes ingelijst vormen de beeltenissen van al die poserende mannen uiteindelijk een wat statisch en eenzijdig geheel. Wat een groot verschil met Lutz-Kinoys eigen werk. Hij richt zich juist op het marginale; de (culturele) beweging of identiteit die zich niet laat vastpinnen en daardoor dynamisch blijft. Dit vertaalt zich ook in een meer abstracte vorm. Zo hangt in SYB een gigantisch, langgerekt schilderij van zijn hand in de nauwe gang. Een blauwe zee van bewegende lijnen. Sterk subversief, want het formaat is zó absurd en onmogelijk dat het niet langer binnen een gangbaar of dwingend concept past.

Het lijkt alsof Lutz-Kinoy uiteindelijk tijdens zijn werk (of eerder denk-) proces in SYB geprobeerd heeft om de ontstane traditionele presentatie subtiel te ondermijnen, of te verlevendigen. Met bloemen en door een aantal ‘lullige’ ingrepen. Een stuk beschilderd doek ligt half verfrommeld op een tafeltje, het stanleymesje er nog bovenop. Een tegen de muur leunende bezemsteel fungeert als push-pin voor een afdruk van de beroemde foto van Brancusi’s studio (“sculptures performing for the camera”). Proefdrukken van pagina’s uit Lutz-Kinoys publicatie “The Documentary Style” (2011), over “the real” in documentaire fotografie, zijn brutaal achter een aantal lijsten gestoken. Als voetnoten. De kunstenaar heeft overduidelijk plezier gehad in het construeren van deze banale, ontregelende stillevens. Nog een grapje: “BLA BLA SYB” staat op een poster die buiten als uithangbord fungeert. Het is een verwijzing naar het tijdschrift “Bla Bla”, dat, zo las hij, de activistische Friese kunstbeweging “De bende van de blauwe hand” in de jaren zestig uitgaf. Vaak werkt hij met dergelijk ‘eerbetoon’ en kunsthistorische referenties. Twee van de grote schilderingen van zijn hand zijn dan ook op pagina’s van het kunsttijdschrift De Witte Raaf gemaakt. Een andere overigens op de locale krant De Woudklank. Is dat een toevallige tegenstelling, of een bewuste analyse van deze bijzondere context?

Een groep vrouwen loopt voorbij en ziet door het raam de tekeningen in de vensterbank. “Is dat de naakte man?” vragen ze giechelend wanneer hun oog op de kunstenaar valt. Misschien denken ze dat het zelfportretten zijn. Ze hebben het verkeerd begrepen, maar eigenlijk hebben ze wel gelijk. De residentie is een artistiek zelfonderzoek, waarbij de kunstenaar zich een heel klein beetje blootgeeft. Hoe kijken mensen in deze totaal andere context naar mij en mijn werk? vroeg Lutz-Kinoy zich voornamelijk af. En hoe kan ik het duiden? Dat was de uitdaging, en het heeft hem zeker inspiratie opgeleverd.

Op het allerlaatste moment voor de eindpresentatie komt digitaal nog een video binnen. Het is een korte loop van kunstenaar Ola Vasiljeva, met wie Lutz-Kinoy vaker samenwerkt, waarin tegen een golvende achtergrond een dansend paar te zien is. En ook hij zit er ‘toevallig’ in, op een bank met de benen over elkaar kijkt hij toe. Zo verschijnt hij tóch ook zelf fysiek ten tonele, en de manier waarop is symbolisch voor zijn rol in SYB. Hier is hij niet de excentrieke danser, maar eerder een toeschouwer van zijn eigen werk en van de sociale situatie die ontstond in de ruimte die hij in samenwerking met anderen inrichtte.

Een wervelende, sprankelende voorstelling bleef in SYB helaas uit. In dit huis zitten de muren in de weg. Maar wie thuis het script nogmaals doornam, ontdekte dat er op de laatste bladzijde (zo ver waren we niet gekomen) toch nog wat te dansen viel. Ook de oordelende man geeft zich uiteindelijk over aan het plezier.

CHORUS [..] Twist, twirl, tap your bellies, kick your legs to the sky.

 

WS2012, OLA VASILJEVA AND DINNER THEATER W MAX N CALLA
Matthew Lutz-Kinoy
Projectperiode 15 februari t/m 27 maart 2012

Deze recensie werd geschreven in het kader van het recensentenprogramma van SYB. De recensie mag rechtenvrij worden gepubliceerd mits daartoe vooraf toestemming is verleend door SYB.

Dit project wordt mede gefinancierd door:
het Mondriaan Fonds
Galerie MooiMan

Meer informatie:
www.thewildandexcitinglifeofmatthewrobertlutzkinoys
webbasedspace.com