Kunsthuis Syb

In mei en juni verwelkomt SYB de Nederlands-Ierse kunstenaar Seán Hannan. In Beetsterzwaag wil hij zich verdiepen in de omstreden 17^e eeuwse diplomaat, geschiedschrijver en publicist, Lieuwe van Aitzema. 

Op 16 maart 2016, een maand voor de verkiezingen in Amerika, gooide WikiLeaks duizenden vertrouwelijke e-mails van en naar het privéadres van Hillary Clinton op straat. De mails waren al geruime tijd in bezit van Julian Assange die echter wachtte met publicatie tot dit zorgvuldig gekozen moment, waarmee hij de verkiezingen wist te beïnvloeden in het voordeel van Trump. De rest is geschiedenis.

Het openbaar maken van gevoelige informatie om machtsverhoudingen te beïnvloeden is een strategie die zo oud is als de mensheid. Wat is veranderd, is de schaal waarop dit gebeurt en de snelheid waarmee verschuivingen in de geopolitieke verhoudingen plaatsvinden als gevolg van dit soort interventies. Het risico dat vertrouwelijke informatie verstuurd via populaire communicatiekanalen, zoals e-mail en WhatsApp, wordt onderschept is groter dan ooit.

Is Assange door gebruik te maken van de kwetsbaarheid van digitale communicatie, een strijder voor het vrije woord of een ordinaire saboteur? In wiens belang handelde WikiLeaks eigenlijk? Het zijn actuele vragen die een echo vinden in vragen die ruim 150 jaar geleden gesteld werden naar aanleiding van het leven van de omstreden Nederlandse diplomaat, geschiedschrijver en publicist, Lieuwe van Aitzema (Dokkum, 1600 – Den Haag, 1669).

In de ogen van veel historici is Van Aitzema een spion en een landverrader. In de ogen van anderen is hij juist een fervent verdediger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Feit is dat Van Aitzema tijdens de Eerste en de Tweede Engelse oorlog gevoelige staatsdocumenten doorspeelde aan Oliver Cromwell en daarmee Engeland een strategisch voordeel gaf ten opzichte van zijn vaderland. Het was niet in de laatste plaats de persoon van Van Aitzema zelf die aanleiding gaf tot de verdeeldheid onder historici. Als libertijn pleitte Van Aitzema namelijk voor absolute individuele vrijheid, terwijl hij in zijn boek Saken van Staet en Oorlogh (1669-1672) juist het belang van de Republiek boven het belang van het persoonlijke stelde. Hij is daarmee de belichaming van de frictie die tekenend is voor onze tijd waarin we de overheid vragen ons te verdedigen en beschermen, maar niet bereid zijn om daarvoor onze persoonlijke vrijheid in te leveren.

De Nederlands-Ierse kunstenaar Seán Hannan (1986) besloot daarom zijn verblijf in Kunsthuis SYB te wijden aan een van de meest omstreden diplomaten in de Nederlandse geschiedenis. Zes weken lang bestudeert hij de boeken en documenten van en over Lieuwe van Aitzema en kijkt van daaruit opnieuw naar actuele vraagstukken over het conflict tussen staatsbelangen en individuele belangen, over de rol van de spion en de klokkenluider en over de veranderende manier waarop wij informatie verspreiden, delen en tot ons nemen. Sean Hannan maakt daarbij vooral gebruik van Van Aitzema’s gedachtenspinsels verwoord in de vele annotaties die de publicist krabbelde in de kantlijn van zijn manuscripten.

Het werk van Seán Hannan komt voort uit een niet aflatende nieuwsgierigheid naar het onzichtbare en het geheimzinnige. Op zoek naar uitgelekte documenten, getuigenissen van klokkenluiders en complottheorieën, dwaalt Seán Hannan rond in het domein van computerhackers, politieke influencers en opruiers. De gevonden documenten dienen als bronmateriaal voor projecten waarin Hannan verkent hoe alternatieve, speculatieve informatiebronnen, zoals nepnieuws en amateurjournalistiek, onze emotionele gesteldheid beïnvloeden. Zijn werk omarmt de eindeloze, troebele stroom aan informatie op het internet in al zijn complexiteit en warrigheid en creëert hierdoor een wereld waarin waarheid en fictie niet langer met elkaar op gespannen voet staan en waar de twijfel het altijd wint van de zekerheid.

Saken van Staet en Oorlogh wordt mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van het Mondriaan Fonds, de gemeente Opsterland, Provincie Fryslân en het Willem en Roos Derks Fonds (Prins Bernhard Cultuur Fonds).

Tijdens de residency van Seán is Kunsthuis SYB op zaterdagen en zondagen van 13:00 – 17:00 uur geopend.