Kunsthuis Syb

Het is een ongebruikelijke ervaring voor de regelmatige bezoeker van Kunsthuis SYB. Op een paar stoelen na, die voor een video scherm opgesteld staan, en de bekende persberichten is er een afwachtende leegte. Alleen de brutale bezoeker zal de gastvrijheid van deze ruimte gebruiken en de trap naar boven volgen, alwaar zich de tijdelijke woonruimte van de kunstenaar bevindt. Door deze grens, behorend bij het gedrag van een beleefde ‘gast’, te overschrijden, zet de bezoeker zijn eerste stap in het project ‘The Guest Room’ van Anna Franceschini.

Op de eerste verdieping, in de huiskamer van kunsthuis SYB, is een privéruimte opengesteld als een publieke plek. Hier ontvouwt zich het onderzoek dat Franceschini in samenwerking met kunstenaar David Savorani en gastcurator Cecilia Guida heeft uitgevoerd. Een uitgeklapte bedbank domineert in het midden van de kamer en op een televisie volgen stilstaande beelden van verschillende woonruimtes elkaar in hoog tempo op: een onopgemaakt bed, een steriele badkamer, een stapel boeken, een verzameling van plastic vogeltjes, een lichtreflectie op een muur. Het zijn geluidsloze fragmenten van private plekken die behoren tot verschillende inwoners van Beetsterzwaag. Ook delen van Franceschini’s tijdelijke privéplek schieten voorbij in dit cinematografisch collage van ruimtes. Haast onherkenbare details uit de woning van kunsthuis SYB, vallen onopvallend samen met de beelden uit interieurs van de rest van het dorp.

Op de muur naast de televisie wordt een website geprojecteerd. Het is de projectpagina van ‘The Guest Room’. Hier krijgt het geschreven woord de oneindige ruimte via een speciaal digitaal platform (‘Your World Of Text’). Het beeld op de muur laat een ongestructureerde serie van autonome zinnen, alinea’s en woorden zien. De sterke verbeeldingskracht van de losse teksten, maakt het geheel tot een soort vrijgevochten en onbepaald filmscript: “2- int/daylight the scene is set in a cozey corner of a living room..”[sic] (1)

Tegenover de televisie, langs een muur, staan twee tafels. Op één tafel ligt een muis en toetsenbord. Door deze hulpmiddelen is het mogelijk om in realtime een tekstuele bijdrage door te geven naar de projectpagina. Iedereen kan direct onderdeel worden van de virtuele schrijversgemeenschap. Op de andere tafel ligt een verscheidenheid aan boeken en teksten met daartussen enkele voorwerpen. De verzameling is afkomstig uit de verschillende collecties van de kunstenaar, kunsthuis SYB en de plaatselijke cadeauwinkel. De vaak kneuterige objecten vormen hier een groot contrast met de kleine bibliotheek aan literaire bijdragen, waaronder zich bijvoorbeeld een Italiaanse uitgave van ‘Das Passagen-Werk’ van Walter Benjamin bevindt.

Boven één van de tafels hangt ook nog een serie foto’s. Het zijn beelden uit Beetsterzwaag, alleen dit keer is niet het interieur, maar het exterieur vastgelegd. We zien bijvoorbeeld een verlaten stuk groen, met een eenzaam basketbalnet. De beelden vormen, net als de teksten op de website, ieder een aanleiding tot een nieuw te vormen thriller.

Aan de andere muur hangt een tekstueel overzicht die het vraagstuk van ‘de gast’ in kaart brengt. Deze bijdrage van Savorani biedt een schematisch perspectief op het concept wat in deze kamer domineert; het moment van versmelting van de private ruimte met het publiekelijk domein tijdens een samenkomst van de gast met zijn gastheer.

Het project dat Franceschini voor kunsthuis SYB realiseerde is, net als haar eerdere werken, een zoektocht naar een zekere humaniteit binnen verschillende ruimtes en objecten. In haar doorlopend cinematografisch onderzoek worden plekken geportretteerd al waren het personen, maar steeds schittert deze menselijkheid door haar fysieke afwezigheid. De beelden die Franceschini inzet, zijn voornamelijk bewegingsloos en geluidloos. Menselijke activiteit is alleen als een suggestie aanwezig. De toeschouwer krijgt hierdoor een centrale positie in het werk en is zelf in staat om een narratief te vormen en de gefilmde ruimte eigen te maken.

Dit geldt ook voor ‘The Guest Room’, maar hier wordt het concept door meerdere mediums gedragen waardoor Franceschini zichzelf een nieuwe vrijheid heeft kunnen geven. Ze laat haar gebruikelijke filmische restricties los en geeft het videowerk een voor haar onbekende lichtvoetigheid. Het snelle ritme waarin de beelden in elkaar overlopen, de HD kwaliteit van het medium en de picture-in-picture techniek waarmee de gefilmde woonruimtes op elkaar worden gelegd, geven het kenmerkende gevoel van televisie-esthetiek waarmee elke bezoeker vertrouwd zal zijn. De lichtheid tussen de beelden maakt dat er nog meer openheid ontstaat voor de bezoeker om te spelen met de afzonderlijk fragmenten en hun mogelijke verhalen. Het hoog suggestieve karakter binnen zowel de beelden als de teksten versterkt de functie van de kijker als protagonist. De bezoeker, die mag plaatsnemen op de uitgeklapte bedbank in het midden van de kamer, is de gast waaromheen zich de hele installatie voltrekt.

De nieuwe stijl die Franceschini voor dit project tot zich heeft genomen, voelt als een zeer afgemeten bevrijding. Het videowerk verkent op een heel speelse wijze de relatie tussen de private en publiek ruimte, waar het object en de stilistiek van de televisie een cruciale rol vervullen. De ongedwongen eenvoud van beelden wakkeren de fantasie van de kijker aan en zijn afzonderlijke aanzetten voor het introduceren van een persoonlijk verhaal. Dit wordt nog eens versterkt door de subtiele aanwijzingen vanuit de projectpagina, waar elke tekst een bron kan zijn voor een nieuw te vormen scenario.

De rol die door de kijker wordt vervuld, kan tegelijkertijd gespiegeld worden aan de inbreng van Franceschini’s officiële gasten: Savorani en Guida. Het fictionaliseren van het beeld naar een eigen narratief, is voor de drie ‘artists in residence’ een tactiek geworden om de dorpse saaiheid van Beetsterszwaag te overleven. De stilte van het dorp zorgt net als de stilstaande beelden, voor de opkomst van nieuw te vormen script. Het ontstane coauteurschap binnen ‘The Guest Room’ vormt daarnaast wezenlijk onderdeel van het project, waar Franceschini de rol van zowel genodigde als gastvrouw op zich neemt. De vraagstukken over de complexe relatie tussen gast en gastheer, worden hiermee inherent aan het project. Door zelf meerdere posities in te nemen, verkent Franceschini het geheel van haar eigen project en zorgt ze voor een zeer sterke overdracht van haar welkome gastvrijheid.

1 www.yourworldoftext/THEGUESTROOM 12 september 2011. Coördinaten X=0, Y=-1.

THE GUEST ROOM
Anna Franceschini
10 augustus 2011 t/m 20 september 2011

Deze recensie werd geschreven in het kader van het recensentenprogramma van SYB. De recensie mag rechtenvrij worden gepubliceerd mits daartoe vooraf toestemming is verleend door SYB.

Dit project wordt mede gefinancierd door de Mondriaanstichting.

Meer informatie:
Zie ook de projectpagina op http://www.yourworldoftext.com/THEGUESTROOM

A film screening program was open to the public at SYB. The sreening program was part of the final presentation and the films shown were, chosen collectively by Franceschini, Savorani and Guida. The progam constitutes a further reflection on the theme, into the frame of the repertoire of cinema.

Screenings program:

11 September // 13.30 -17.00
Teorema – P.P. Pasolini, 105′, 1968, IT
Enchanted – K. Lima, 107′, 2007, US

17 September // 13.30 -17.00
The Haunting – R. Wise, 112′, 1963, US
El Angel Exterminador – L. Bunuel, 89′, 1962, SP

18 September // 13.30 -19.00
Dogville – L. Von Trier, 178′, 2003, DN
Pollyanna – D. Swift, 134′, 1960, US