Kunsthuis Syb

Bijna iedereen heeft wel een herinnering aan een speelplaats. Een plat grasveld met houten en stalen speeltoestellen. Of de plek waar je als kind vrij je gang mag gaan. Je mag alles aanraken, niets kan stuk, de speelplaats is grenzeloos. Hee-Seung Choi ziet dit anders. Zij is geïnteresseerd in de invloed die ingrepen in de (openbare) ruimte hebben op ons gedrag. Een speelplaats stuurt heel efficiënt de bewegingen en het gedrag van de kinderen die er spelen. De speeltoestellen zorgen voor het vertier, maar werpen ook beperkingen op.

In haar installatie Designated Ground in Kunsthuis SYB probeert Hee-Seung Choi de invloed die een ruimte op ons gedrag heeft in kaart te brengen. Hoe komt het dat we ons in de ene ruimte vrij en ongedwongen voelen en elders juist op onze hoede zijn? Wie bepaalt wat? Is het de ruimte, of de mens? Hoe verhouden die twee zich tot elkaar? Deze vragen hebben Choi beziggehouden tijdens haar verblijf in Beetsterzwaag.

De speelplaats is het uitgangspunt bij Choi’s installatie. De ruimte van het kunsthuis leent zich uitstekend voor een speelse route. Ze heeft hier gebruik van gemaakt door er een netconstructie van touw in te bouwen. Geknoopte netten vormen gangen waar doorheen de bezoeker zich moet bewegen. Soms kan dit rechtop, soms gebogen. Het is niet mogelijk van het aangegeven pad af te wijken. Het pad brengt je naar alle delen van de ruimte, maar beïnvloedt natuurlijk wel je tred. Met de netten creëert Choi haar eigen speelplaats in SYB. Deze past wonderlijk goed in de bizarre ruimte waar kale buitenmuren binnen staan, en die op zichzelf al een labyrint is.

De netten zijn het raamwerk van de installatie, de video’s daar binnenin vertellen het verhaal. De gangen volgend kom je langs hoekjes waar films worden geprojecteerd. Zeven zijn het er in totaal. Het zijn ‘operations’, handelingen, genummerd van 1 tot en met 7. Wat is er te zien? Sommige video’s zijn registraties van spelletjes, bijvoorbeeld het vlooienspel en touwtjetrekken. Deze spelregistraties hebben gemeen dat we telkens twee paar handen zien die de vereiste handelingen verrichten. De video’s hebben uitgebreide titels meegekregen die je helpen het beeld betekenis te geven en het te relateren aan de ruimte waarin het wordt getoond. De video met beelden van touwtrekken heet bijvoorbeeld Interacting at boundaries. De zeven video’s staan gezamenlijk in een lineair verband; iedere video gaat in op een ander aspect van de relatie tussen mens en ruimte.

Zo gaat handeling #4 over ‘space perception’. De video bestaat uit drie gegeven opdrachten en de uitvoering daarvan. Opdracht één luidt: consider its physical layout. Iemand tekent op doorschijnend plastic met zwarte stift de lijnen van een onderliggende hand na. De tweede opdracht geeft aan te analyseren en interpreteren – de nagetekende zwarte lijnen worden met een vergrootglas bestudeerd. In het laatste deel van de video is de opdracht een persoonlijke aanpassing aan de ruimte te maken. Het zelfde plastic is hierbij op een doosje gemonteerd. Iemand houdt het doosje voor zijn gezicht waardoor de lijnen van de hand en het gezicht vermengd raken. In deze mix wordt snel ingegrepen door het plastic wit te spuiten. Het gezicht wordt uitgewist en het oorspronkelijke object, het stuk plastic met de zwarte lijnen, is nauwelijks nog herkenbaar. Het is aangepast, of uitgeveegd. Als een soort archeologische vondst hangt het doosje met het ‘bewijsmateriaal’ voor een binnenraam in SYB.

Wat wil de kunstenaar hier nu eigenlijk zeggen? Gaat het wel om de relatie tussen de mens als individu en een ruimte, of is het eigenlijke onderwerp menselijke communicatie over en weer? Choi geeft met haar video’s een aanzet tot het analyseren van menselijk gedrag in ruimtes. Verschillende aspecten komen voorbij: communicatie, het verkennen van grenzen, bescherming van de eigen ruimte – interactie tussen mensen en de relatie tussen mens en ruimte zijn nu eenmaal met elkaar verbonden. Ze brengt het thema op een lichte manier en met humor. De ruimte is tot een speeltuin gemaakt en ze toont veel beelden van spelsituaties. De teksten in de video’s geven een zwaardere lading aan de beelden, wat meestal voor een mooi contrast zorgt en je aan het denken zet over je eigen positie in de ruimte.

Deze combinatie van tekst en beeld leidt echter niet altijd tot synergie. Choi heeft de neiging erg veel informatie in één kort filmpje te stoppen. Soms werkt dat goed, zoals bij Operation #4, een andere keer komt het wat gekunsteld over. Dit is bijvoorbeeld het geval bij #5 met de titel Exploration of movement potential. Deze video is ook in drie onderdelen verdeeld, die als opdrachten zijn geformuleerd: ervaar, ontdek en controleer beweging. De beelden variëren van een jojo, klimmende kinderen en – voor de Friese folklore – een fierljepper in actie. Het is met goed ritme gemonteerd, maar er wordt iets te veel gezegd en te veel uitgelegd. Hierdoor verliest de video aan kracht en komen de opdrachten een beetje flauw over.

Er is nog een achtste video te zien, en deze is anders dan de andere. Het toont geen handeling, of een opdracht, maar een verkenning van de ruimte. Deze video maakte Choi ter plekke, met kunstenaar en choreograaf Edd Schouten, die zich in de laatste twee weken van haar residency bij haar voegde. Een camera volgt nauwgezet de muren van het kunsthuis. Er wordt ingezoomd op details: scheuren in de muren, overgebleven tegeltjes. Verontrustende schaduwen verdringen verkleuringen op de muur, schaduwen van de touwen spelen met de muren. Een man wekt met subtiele hoofdknikjes de suggestie de weg te wijzen. Soms heeft de ruimte de overhand, soms de mens in die ruimte. Deze video fungeert als introductie, maar ook als epiloog op de handelingen. De beelden zijn bevreemdend als je de ruimte nog niet kent. Dit verandert als je de film weer ziet na een ronde door de installatie. Eigenlijk maakt Choi je in de installatie onderdeel van haar film. Ze laat je de ruimte zelf verkennen en zorgt ervoor dat je nadenkt over je bewegingen en beweegredenen in die ruimte. Deze achtste video zet als introductie de sfeer neer en doet na afloop het kwartje vallen.

Met Designated Ground snijdt Choi een thema aan waar ze nog vele kanten mee op kan. Aangestipte onderwerpen zoals interacting at boundaries en building & protecting personal space kan ze bijna allemaal verder kan uitwerken – het zijn stuk voor stuk ‘grote thema’s’ die ook individueel meer aandacht verdienen. Haar uitgangspunt, de speelplaats als ruimte, zorgt voor herkenning en geeft haar aanleiding een lichte, humoristische toon te hanteren die haar goed ligt. Ze is het thema de afgelopen zes weken duidelijk aan het verkennen geweest en deelt haar ervaringen en inzichten in de installatie. Deze is een overview geworden van haar gedachten over beweging en gedrag in ruimte, waarbij de bezoeker heel veel ideeën voorgeschoteld krijgt. Dit alles gebeurt met humor en op doordachte wijze, waarbij de ruimte van Kunsthuis SYB haar als een tweede huid past. Dat deze ruimte uitnodigt tot spelen en door haar vreemde indeling aanzet tot reflectie heeft Choi goed benut. Haar volgende uitdaging is verder de diepte in te duiken en haar aangestipte thema’s grondig nader te onderzoeken.

DESIGNATED GROUND
Hee-Seung Choi
Projectperiode 22 april t/m 7 juni 2009

Deze recensie werd geschreven in het kader van het recensentenprogramma van SYB. De recensie mag rechtenvrij worden gepubliceerd mits daartoe vooraf toestemming is verleend door SYB.

Dit project wordt mede gefinancierd door de Mondriaanstichting.