Kunsthuis Syb

Waarom hebben toch al die Nederlanders hun gordijnen open? Wat bezielt ze om hun privé-leven zo te etaleren? Ze hangen gordijnen op, maar sluiten deze slechts zelden. Kent de Nederlander geen schaamte?

Zoiets moet de Japanse kunstenaar Masashi Echigo hebben gedacht toen hij door de straten van Beetsterzwaag zwierf tijdens zijn verblijf in SYB. Volgens Echigo ligt de oorzaak in de protestantse hoek. Een godvrezende protestant doet niets waarvoor hij zich hoeft te schamen en om dat aan te tonen houdt hij de gordijnen open. Echigo heeft geprobeerd zijn initiële reactie op dit fenomeen te verbeelden en daarmee ons deelgenoot te maken van zijn ervaring. Nieuwsgierigheid naar hetgeen wat dichtbij en toch veraf staat. Distantiëring en toch een relatie aangaan. Ingesloten zijn maar toch een reikende hand bieden. Binnen vs. buiten. Echigo heeft deze constatering uitgewerkt en vormtechnisch aangepast aan de historie van het kunsthuis. Door zich te verdiepen in de geschiedenis van het pand aan Hoofdstraat nummer 70 heeft hij binnen en buiten samen laten vloeien met als resultaat de expositie ENCOUNTER.

De eerste indruk van de installatie is chaotisch; delen van de ruimte zijn afgezet door een wirwar aan bouwhekken met op enkele knooppunten staande schemerlampen die diagonaal door de hekken zijn gestoken. Bij nadere beschouwing blijken de hekken zo geplaatst te zijn dat de bezoeker een looproute wordt opgedrongen, waarbij slechts een beperkte ruimte bereikbaar is. Door jezelf tussen de hekken te begeven merk je dat de kunstenaar de ruimte heeft laten bepalen door de ‘oude’ muren van SYB. De latere architectonische toevoeging aan het pand is afgesloten, maar wel zichtbaar door de tralies. De ruimte is gesloten en toch open. Een subtiel detail van de installatie is de open buitendeur die zich achter in de ruimte bevindt. De hekken zijn zo geplaatst dat de tuin via de achterdeur niet toegankelijk is, maar toch staat de deur permanent open. Hij ontkent hiermee de fysieke ruimte van de moderne architectuur. Waar de nieuwe constructie wordt genegeerd, legt hij de nadruk op het oorspronkelijke bouwplan. Hij doet dit bijvoorbeeld door de looproute te forceren in de richting van het authentieke raam dat zich in de ruimte bevindt. Het open raam is een venster naar het verleden waarmee Echigo ons dwingt het heden te vergeten. Eveneens uit het verleden gegrepen zijn de ouderwetse staande lampen die symbool staan voor hetgeen zich achter het raam afspeelt. De lampen doorbreken het rechte lijnenspel van de hekken en bieden ons eveneens een uitvlucht. Ze tonen aan dat de hekken niet enkel barrières zijn, maar juist de mogelijkheid bieden tot zicht op hetgeen wat zich erbuiten afspeelt.

Na het verkennen van het transparante labyrint blijkt Echigo nog een verrassing op de bovenverdieping voor ons in petto te hebben. De metalen trap leidt je naar de Artist Residency waar hij ervoor gekozen heeft om een belangrijk element uit de installatie nogmaals te benadrukken: het venster. Midden in het vertrek staat een sculptuur, bestaande uit vijf verweerde ramen die als een waaier op de grond zijn geplaatst. Met een paar fonkelnieuwe scharnieren heeft hij het geheel aaneengeschakeld. Aan de wand hangt nog een sculptuur, vervaardigd uit een oud venster. Het doet denken aan een kleine vitrinekast, maar het enige wat dit object etaleert is de wand erachter.

Echigo’s werk kenmerkt zich door een constante drang een ruimte te analyseren en vervolgens eigen te maken. Aan de hand van zijn fysieke en emotionele perceptie van een ruimte en een grondige studie, probeert hij tot de architectonische kern van de ruimte te komen, waarbij hij vaak de architectuur weet te ontstijgen. Door zijn eigen ervaring van de ruimte als het ware te herscheppen, probeert hij bij de beschouwer een zelfde ervaring op te roepen. Echigo biedt met ENCOUNTER de mogelijkheid tot een herdefiniëring van onze eigen omgeving. Het is misschien een cliché dat de Nederlander zijn gordijnen nooit sluit en bovendien wat eenduidig om dit verschijnsel toe te schrijven aan zijn protestantse achtergrond. Toch weet Echigo van dit gegeven een boeiende installatie te maken, waarin de tegenstelling tussen binnen en buiten deels wordt opgeheven. De ogenschijnlijke chaos van het hekwerk en de enigszins ontwrichte sculpturen op de bovenverdieping staat in groot contrast met zijn eerdere werk, waarin orde en balans de boventoon voeren. Maar het is juist deze chaos die de ervaring versterkt. Door te spelen met stabiele factoren zoals een muur of een staande lamp, sluipt er een mate van onzekerheid binnen. Het is deze instabiliteit die je openstelt voor nieuwe ervaringen. En het is juist de openheid van de mens die Echigo tijdens zijn verblijf in SYB opmerkte, waarmee hij ons tegelijk een venster én een spiegel voorhoudt.

ENCOUNTER
Masashi Echigo
Projectperiode 4 maart t/m 19 april 2009

Deze recensie werd geschreven in het kader van het recensentenprogramma van SYB. De recensie mag rechtenvrij worden gepubliceerd mits daartoe vooraf toestemming is verleend door SYB.

Dit project wordt mede gefinancierd door de Mondriaanstichting en de provincie Fryslân.