Kunsthuis Syb

Tijdens vier weekenden in juni en juli van dit jaar werkte danseres, choreograaf en regisseur Sara Wiktorowicz (VS) in Kunsthuis Syb aan haar voorstelling ‘Suicide Fish’.

Dit project werd mogelijk gemaakt door een Hendrik de Vries aanmoedigingsprijs en zal in Groningen tijdens Noorderzon 2003 in het Grand Theatre een vervolg krijgen. Het is ook op uitnodiging van gastconservator Jan Stelma, artistiek directeur van het Grand Theatre, Groningen dat Sara Wiktorowicz in Beetsterzwaag aan de slag ging.
In een combinatie van film, dans, licht en muziek werkt Sara Wiktorowicz bijna op organische wijze aan het project ‘Suicide Fish‘. Universele, algemeen menselijke emoties zoals levens- en doodsdrift, angst, agressie, paniek en liefde, vormen daarvoor het uitgangspunt. Het stuk bevat bloed, water, aarde, netten en roterende mensen. Deze elementen leverden in het derde weekend van het project een voorstelling op die zich afspeelde in verschillende ruimtes en in de tuin van Kunsthuis Syb.

Vier dansers gaven uiting aan de lichaamstaal van Koningin Elisabeth, een concubine, een seriemoordenaar en een oude man. Deze figuren fungeerden als het ware als dragers van universele emoties. Zo was er een danser te zien en te horen die met een gasmasker over het gezicht op heftige wijze uitdrukking probeerde te geven aan zijn aanwezigheid. In een ander deel van Kunsthuis Syb ging een danser op angstaanjagende wijze bijna letterlijk een muur te lijf terwijl in de grote ruimte van Kunsthuis Syb een danseres op adembenemende wijze die ruimte aftastte. Op hetzelfde moment werden nauwgezette registraties van haar gelaatsuitdrukkingen op een rauwe muur geprojecteerd. Buiten in de tuin stond ondertussen een gemaskerde vrouw zich mooi voor te doen. Iedere scène werd met muziek ingeleid en begeleid.

Zelden zijn in Kunsthuis Syb de grenzen van deze prachtige ruimte zo optimaal verkend als tijdens deze voorstelling. Het was een openbaring te zien hoe intens aanwezig de performers Yaron Barami, Helena Martins, Luc Richard en Yvonne Weschke zich onder het toeziend oog van de regisseur in en door de ruimtes van Kunsthuis Syb bewogen.
In ‘Suicide Fish‘ worden bewust tegenstellingen geschapen: mooi-lelijk, binnen-buiten, spelers-publiek, licht-donker, hier-daar om daardoor spelers en publiek te verleiden tot een zo groot mogelijke aanwezigheid en gevoeligheid. De provocatie wordt hierbij gebruikt als middel om algemeen menselijke emoties wakker te schudden.

Voor het publiek had Sara Wiktorowicz een speciale rol uitgedacht. Tijdens de voorstelling was er namelijk geen duidelijke scheiding aangebracht tussen publiek en uitvoerenden. De toeschouwer zat dus als het ware met de neus boven op de voorstelling en had ook de vrijheid zich tijdens gelijktijdige scènes van de ene ruimte naar de andere te begeven. Daarmee werd het publiek als het ware tot een onderdeel van de ‘choreografie’ van de voorstelling. Daardoor kreeg het ook invloed op de timing van het spel, door zich bijvoorbeeld af te vragen: “Should I stay or should I go?” Het was dan weer aan de spelers om daar dan weer op te reageren… Of niet.

Sara Wiktorowicz zegt hierover: “There were moments when I saw someone, in the window looking at us and I felt:’is he looking at us or are we performing?’ and that’s nice when you have that moment when there is not a border.” Door deze zeer directe confronterende manier van theater maken hoopt ze de mogelijkheid tot dialoog tussen spelers en publiek, maar ook tussen toeschouwers onderling en het individu met zichzelf te vergroten.

SW: “Because we are in different situations but actually we’re all in the same situation. We believe in certain things, we make opinions but also there is an unknown and in that way we are all here in the same situation. I feel that it’s possible because I have felt it and also other people have felt it. Communication is the central thing. It’s important to communicate, to talk with each other and then there are moments that you don’t need to talk, you can feel. Then something is working. Those kinds of thing dóes happen. I have felt it as a performer that when you are completely there on that moment and someone or more people are really present, at that moment I can feel a kind of circular energy happening. And it can be for just one moment and the rest of the performance can be shit! But for me then that performance was worth it cause there was an exchange.”

Het is een poging met behulp van een confronterende, theatrale situatie uit te stijgen boven de platte vooroordelen, de waan van de dag, van right or wrong. Voor haar thema’s vindt ze dan ook genoeg voeding in de wereld om haar heen.
SW: “In the past few years I became more aware of what is happening in the world. I was somewhat a naturegirl. So I spend a lot of time with nature and my exchange with nature. And then as I grew, I started seeing more what was happening in the world. And sometimes that’s very exiting and sometimes it is very sad. And as the country where I was geographically born was suddenly attacked from out of the sky, September the eleventh, this was a big shift for me. Also the situation in Israel and the Palestinians is very complex.
When we are born, we start off very open, very fragile but in a very strong, beautiful way because we have not been influenced at all. The media is a very strong influence in the world, probably even bigger than government. And as we are growing, something’s happening, we don’t realise how much it influences actually what we do and what we think. So in the space in between I like to create something very strong but also give the person the freedom, the choice of interpreting it the way they want. Someone can take it in a very political way or maybe someone starts to remember what they felt when they were a child, something they had forgotten. It’s just a reminder.”

Met ‘Suicide Fish‘ wil ze als het ware de universele, bindende gevoelens van mensen met zeer uiteenlopende achtergronden boven water halen.
SW: “I want to be able to make something strong enough and for the people involved that On that moment there is a possibility to exchange with people that come. It doesn’t have to mean that they have to like it.
And I don’t know if this is bla bla, if it actually works, but I think there are moments that it is possible to make this work.”
Een boeiende, avontuurlijke en onvoorspelbare onderneming waarvoor in Kunsthuis Syb de basis werd gelegd.

SUICIDE FISH
Sara Wiktorowicz
Projectperiode 14 juni t/m 6 juli 2003

Dit project wordt mede gefinancierd door de Mondriaanstichting en de Provincie Fryslân.

Deze recensie werd geschreven in het kader van het recensentenprogramma van SYB. De recensie mag rechtenvrij worden gepubliceerd mits daartoe vooraf toestemming is verleend door SYB.