Kunsthuis Syb

Waarom woon je vijf weken lang in een huisje in het buitenland, gebruikmakend van het internet om plaatjes van kunstwerken door Nederlandse kunstenaars uit te zoeken, om die vervolgens op gelijke papiertjes in potlood na te tekenen? Dit vroeg ik me af voordat ik de organisatie van SYB had gebeld om hun motivering te horen – een Artists’ Residency is, op zijn best, ook een samenwerking tussen de leiding, de plek en de kunstenaar. SYB scoutte Mariusz Tarkawian. Gecharmeerd door zijn tekeningen vroegen ze hem een voorstel in te dienen voor een project. In zijn voorstel omschreef hij verantwoorde en misschien te voorspellen activiteiten: hij wilde de Nederlandse kunst onderzoeken en hij wilde werk maken in relatie tot de geschiedenis van SYB.

De kunstenaar Mariusz Tarkawian is iemand die zielsveel van een bepaalde manier van tekenen houdt. Vaak met potloodlijn op papier, zoals getoond in SYB, maar ook met zwarte inkt en krijt direct op een muur. De tekeningen die hij maakte in Beetsterzwaag vormen de meest recente toevoeging aan zijn ‘Art Work Chronicle’, die inmiddels meer dan 1600 stuks telt. 100 tekeningen per dag is haalbaar voor Mariusz, met 20 als zijn uurrecord. Tekeningen worden per 25 stuks verkocht, waardoor ze verdwijnen uit de Chronicle, maar dit is niet erg vindt hij, want met de scans van alle tekeningen kan er binnenkort een publicatie worden gemaakt.

Tarkawian oppert zelf dat zijn werken vaker beschouwd worden als voorspelbaar in stijl en ‘boring’ van inhoud. Zijn antwoord hierop verschijnt op zijn volgende tentoonstelling in Düsseldorf. Hij zal hier ‘Surprise’ drawings tonen: dit zijn tekeningen die nog niemand heeft gezien, en ze zullen zodanig anders zijn dat het kenners zal verbazen. Hij laat me er één zien op zijn – niet openbare – facebook-profiel.

Is het woord ‘Chronicle’ een PR-kreet, net als ‘Peeped’ (tekeningen van mensen die niet per se in de gaten hoeven te hebben dat ze als model fungeren) en ook dus het meest recente ‘Surprise’?

Tarkawian is 26 en draait volledig mee in het internationale kunstcircuit, zo maak ik op uit zijn drukke leven waarin hij op pad is buiten zijn thuisbasis in Polen. Niet opmerkelijk dat hij door Nederlanders wordt gevraagd of het niet oersaai voor hem is om een maand in Beetsterzwaag, Friesland, Nederland te verblijven. Hij ervaart juist het tegendeel, de rust en isolatie stelt hij op prijs: ‘I’m able to do some creative things here, like making music’. Een aantal muziekcomposities gemaakt op en door de laptop zijn al af en wanneer er 12 klaar zijn is hij van plan een CD uit te brengen.

De tentoongestelde tekeningen heeft hij met een kleine tussenruimte naast elkaar op één hoogtelijn door heel SYB opgehangen. Achterin hangt een rij tekeningen van Poolse kunstwerken. Aangezien Tarkawian Pools is, is het logisch dat er ook Poolse werken in zijn archief zitten, maar wat is hun verwachte functie hier? Ik kan zien dat de nummering oploopt, maar moet je dan vanzelfsprekend ook alles laten zien, en in die volgorde? Ik ben benieuwd naar waaróm een bepaalde tekening intensiever is bewerkt, niet naar precies hoe lang. Waarom stelt Tarkawian zich niet zelf deze vragen, en waarom zoek hij niet een antwoord dat verder gaat dan het banale en voor de hand liggende?

Er zijn veel vaste wetten (clichés haast) waarnaar deze kunstenaar handelt. Het geheel heeft de schijn van onderzoek, maar wanneer de kunstenaar stelt dat ‘of course it’s better to see the art works in the flesh before drawing them’, rijst de vraag: waarom heeft hij dat dan niet gedaan? Weer een vraag voor de organisatie, en het blijkt dat er genoeg budget beschikbaar was om te reizen en ‘live’ Nederlandse kunst uit te zoeken. Zijn keuze van na te tekenen werken is willekeurig vertelt hij, maar wel bewust breed: een mengeling van zowel bekende als minder bekende Nederlandse kunstenaars. Als ze maar op internet te vinden zijn, en het beeld genoeg aanspreekt om er een tekening van te willen maken. Toch is er een flink aantal Rineke Dijkstra’s, in tegenstelling tot één, hooguit twee werken van alle andere kunstenaars. Interessant hier is een vraag over het belang van een kunstenaar, of diens werk, in de ogen van Tarkawian, tegenover de opinie van de kunstwereld. Het blijkt dat zijn tentoonstelling niet zo evenwichtig en ‘Politically Correct’ is als hij in zijn antwoorden wil doen denken. De enige tekening die echt op het netvlies blijft hangen is er een die voorin hangt, op een wat grotere maat dan de hanteerde standaard; een soort zelfportret. Mariusz zittend op de WC met onderbroek om de enkels, getekend door Mariusz zelf, vanuit het oogbolperspectief van Mariusz. Dit lijkt alles te vertellen over zijn verblijf in het huis. Dit vel is vol getekend, in tegenstelling tot de fragmentarische weergaves van de uitgekozen kunstwerken.

Toch stelt Tarkawian wel prangende vragen, bijvoorbeeld: zijn er niet te veel kunstenaars in de wereld? (Zijn werkterrein is de Kunstwereld, in ‘In Anticipation of Art’ tekent hij bijvoorbeeld de toekomstige kunstwerken van beroemde kunstenaars.) Toch lijkt zo’n vraag mij meer te maken te hebben met het herhalen van een breed geëtaleerde pseudo-vraagstelling, en zal die, vermoed ik, nooit door Tarkawian onderworpen worden aan een poging tot antwoord of onderzoek. Het is juist dit onderzoek en de noodzaak – bijvoorbeeld van weer een kunstwerk uitkiezen en natekenen – dat nergens te vinden is. Het geheel is slap, een comfortabel cliché van de bezigheden van een jonge kunstenaar.

Maar misschien is het de buitenwereld of de kunstwereld die hier slap is. Waarom wordt de retoriek van Art World Chronicle, Peeped and Surprise aangenomen, zonder echte welgemeende analyse of onderbouwing? Wanneer er wel vragen gesteld worden over dit oeuvre, zoals door curator Aneta Marcinkowska-Muszynska, blijven deze onbeantwoord op papier: ‘Het werk stelt vragen – bestaat verveling in beeldende kunst? Is kunst voorspelbaar? In hoeverre moet kunst logisch, constant of consequent zijn? Werkt zo’n houding bevrijdend of slaafmakend?’ Nu dan van mij wel een handjevol antwoorden: Ik zou zeggen: ‘ja’, ‘ja’, ‘irrelevant’ en ‘het laatste’ – maar dat wil een kunstenaar toch?

PEEPED DRAWINGS
Mariusz Tarkawian
Van 9 oktober t/m 8 november 2009

Deze recensie werd geschreven in het kader van het recensentenprogramma van SYB. De recensie mag rechtenvrij worden gepubliceerd mits daartoe vooraf toestemming is verleend door SYB.

Dit project wordt mede gefinancierd door de Mondriaanstichting.